سالاریه: ایران به جمع کشورهای دارای زنجیره کامل صنعت فضایی پیوست
به گزارش خبرنگار مهر، حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران در برنامه گفتگوی ویژه خبری که امشب از شبکه خبر پخش شد در خصوص پرتاب سه ماهواره ایرانی به فضا، با اشاره به مسیر طیشده تا دستیابی به پرتاب و استقرار سه ماهواره با قابلیتهای عملیاتی گفت: پیش از رسیدن به این مرحله، فرآیند آمادهسازی و تست با چالشها و مشکلات متعددی همراه بود، اما با همکاری و همراهی مجموعههای مختلف، این مسیر با موفقیت طی شد و امروز شاهد استقرار سه ماهواره با کارکردها و توانمندیهای عملیاتی هستیم.
وی با تأکید بر پیچیدگی بالای صنعت فضایی افزود: صنعت فضایی یکی از پیچیدهترین صنایع دنیاست و در میان حدود ۲۰۰ کشور جهان، تنها ۱۰ تا ۱۱ کشور توانمندی کامل در حوزه بالادستی صنعت فضایی شامل ساخت ماهواره، ماهوارهبر، ایستگاههای پرتاب، ایستگاههای کنترل و دریافت داده و تصویر را در اختیار دارند.
جمهوری اسلامی ایران امروز در زمره همین کشورهای محدود قرار گرفته است؛ کشورهایی که برخی از آنها سابقه فعالیت فضاییشان به دهههای ۵۰ و ۶۰ قرن بیستم بازمیگردد و بیش از ۷۰ تا ۸۰ سال در این حوزه تجربه دارند.
رئیس سازمان فضایی ایران تصریح کرد: ما یکی از پیچیدهترین فناوریهای روز دنیا را با تکیه بر دانش بومی، فناوری داخلی و نیروی انسانی نخبه کشور در حال توسعه و تثبیت هستیم. طبیعتاً این مسیر با ریسکهای بسیار بالایی همراه است. حوزه فضایی، حوزهای پر ریسک و نیازمند نیروهای سختکوش، سمج و خستگیناپذیر است. در این صنعت، شکست بخشی از فرآیند توسعه است؛ در دنیا نیز بارها شاهد بودهایم که ماهوارهها یا پرتابگرهایی با هزینههای دهها و حتی صدها میلیون دلاری در مراحل تست یا در مدار با شکست مواجه میشوند، اما کشورها با پشتکار مسیر را ادامه میدهند.
سالاریه با اشاره به عملکرد صنعت فضایی کشور خاطرنشان کرد: بازدهی ما در صنعت فضایی قابل قیاس با بسیاری از کشورها نیست. میزان هزینهای که در این حوزه صرف میکنیم در مقایسه با خروجی و دستاوردها بسیار اندک است و خروجیها چندین برابر هزینههاست. این موضوع از افتخارات کشور به شمار میرود و نتیجه ارادههای پولادین و تلاش خستگیناپذیر متخصصان داخلی است.
وی ادامه داد: محصولی که وارد مدار میشود با شرایط بسیار سختی مواجه است؛ از تابش ذرات پرانرژی و اختلاف دماهای شدید گرفته تا ارتعاشات و نوسانات شتابی بالا در زمان تزریق به مدار. تفاوت صنعت فضایی با بسیاری از صنایع دیگر در این است که پس از پرتاب، امکان مداخله مستقیم وجود ندارد و باید بر اساس دادههای دریافتی، در بازههای زمانی بسیار کوتاه تحلیل انجام و فرمانهای جدید ارسال شود. به همین دلیل، نیروهای انسانی فعال در این حوزه شایسته افتخار هستند.
رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به نقش سرمایهگذاری در این بخش گفت: تجربه جهانی نشان میدهد هر واحد پولی که در صنعت فضایی هزینه میشود، میتواند بین ۱۰ تا ۳۰ برابر ارزش افزوده ایجاد کند. هزینه ساخت یک ماهواره، ارزش فروش خود ماهواره، فروش خدمات و تصاویر ماهوارهای در طول عمر آن و همچنین ارزش افزوده حاصل از مدیریت بهموقع و تصمیمسازی مبتنی بر دادههای فضایی، همگی زنجیرهای از منافع اقتصادی را شکل میدهند. به همین دلیل کشورها هزینههای چند ده، چند صد میلیون دلاری و حتی میلیارد دلاری را در این حوزه صرف میکنند، چرا که این سرمایهگذاری بازگشت اقتصادی و راهبردی بالایی دارد.
سالاریه افزود: وزارت ارتباطات این موضوع را بهعنوان یکی از محورهای مأموریتی خود دنبال میکند و در این مسیر، نقشآفرینی بخش خصوصی اهمیت ویژهای دارد. شرکتهای خصوصی مانند «امید فضا» که وارد این صنعت شدهاند، کار بزرگی انجام میدهند و باید هر جا امکان واگذاری فعالیتها به بخش خصوصی وجود دارد، این واگذاری انجام شود. اقتصاد، درآمدزایی و رقابت، رمز موفقیت در همه صنایع بهویژه صنعت فضایی است.
وی با اشاره به مسیر تکاملی طیشده در صنعت فضایی کشور گفت: آنچه امروز شاهد آن هستیم، حاصل یک روند تدریجی و تکاملی است که میتواند در آینده به حل چالشهای کشور در حوزههای مختلف از جمله محیط زیست، مدیریت منابع آب و سایر مسائل کلان کمک کند. دادهها و تصاویر ماهوارهای ابزار مهمی برای حل مسئله و تصمیمگیری دقیق در بخشهای مختلف کشور خواهند بود.
سالاریه با تشریح دلایل پرتاب همزمان سه ماهواره، این اقدام را گامی مهم در مسیر تثبیت فناوری و توسعه اقتصاد فضا دانست و گفت: پرتاب همزمان چند ماهواره، صرفاً یک اقدام نمادین نیست، بلکه دارای مزایا و اهداف مشخص فناورانه و عملیاتی است.
وی با اشاره به عبور صنعت فضایی کشور از مرحله تحقیق و توسعه افزود: امروز در نقطهای قرار داریم که برای ورود به دروازه صنعتیشدن و فعالسازی اقتصاد فضا، باید مرحله «تثبیت فناوری» را با موفقیت پشت سر بگذاریم. این تثبیت، بدون انجام تستهای واقعی در مدار امکانپذیر نیست.
سالاریه با بیان اینکه طی دو دهه گذشته حدود ۳۰ ماهواره در کشور با هدف تحقیق و توسعه ساخته و پرتاب شده است، تصریح کرد: نکته مهم این است که هماکنون نیز تقریباً به همین تعداد ماهواره در کشور در دست ساخت قرار دارد و این عدد در حال افزایش است؛ بهگونهای که پیشبینی میکنیم در یکی دو سال آینده، تعداد ماهوارههای آماده پرتاب از ۳۰ فروند نیز عبور کند.
رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به نقش پژوهشگاه فضایی ایران، دانشگاهها از جمله دانشگاه علم و صنعت و همچنین شرکتهای خصوصی در این مسیر، گفت: امروز اکوسیستم فضایی کشور به مرحلهای رسیده که بازیگران متعددی بهصورت همزمان در حال طراحی و ساخت ماهواره هستند.
وی در ادامه به ارتقای دقت ماهوارههای سنجشی اشاره کرد و افزود: دقت تصویربرداری ماهوارههایی که تاکنون پرتاب شدهاند، در بازه ۴ تا ۱۵ متر بوده است، اما طراحیهای جدید به دقتهای یک تا دو متر رسیدهاند. سال گذشته نیز ماهواره «پارس ۲» با دقت چهار متر رونمایی شد که با استفاده از حسگرها و افزونههای پیشرفته، دقت آن به حدود ۲.۵ متر افزایش مییابد.
سالاریه افزایش تعداد پرتابها یا پرتاب همزمان چند ماهواره را راهکاری ضروری برای تسریع تثبیت فناوری دانست و گفت: برای قرار دادن سریعتر ماهوارهها در مدار و انجام موفق آزمونهای مداری، ناچار به افزایش نرخ پرتابها هستیم؛ چه از طریق پرتابهای داخلی و چه با استفاده از ظرفیت پرتابهای خارجی.
وی با اشاره به آغاز پرتاب ماهوارههای منظومه «شهید سلیمانی» از سال آینده اظهار کرد: با افزایش تعداد ماهوارهها، طبیعتاً نیاز به افزایش تعداد پرتابها نیز وجود دارد و این موضوع باید با همافزایی پرتابهای داخلی و خارجی مدیریت شود تا فرآیند تثبیت فناوری در کوتاهترین زمان ممکن انجام شود و ما را به اقتصاد فضا نزدیکتر کند.
رئیس سازمان فضایی ایران، یکی دیگر از مزایای پرتاب همزمان چند ماهواره را افزایش سرعت دسترسی به دادههای زمینی دانست و توضیح داد: با یک ماهواره، هر ۱۴ تا ۱۵ روز یکبار میتوان از یک نقطه مشخص تصویر تهیه کرد؛ با دو ماهواره این زمان نصف میشود و با سه ماهواره به یکسوم کاهش مییابد. اگر به ۱۰ ماهواره برسیم، میتوانیم در کمتر از ۲۴ ساعت از هر نقطه دلخواه تصویربرداری کنیم.
وی تأکید کرد: افزایش سرعت و دقت دسترسی به دادهها، مستقیماً کیفیت تصمیمگیری مدیران را در حوزههای مختلف ارتقا میدهد؛ از مدیریت بحران و امداد و نجات گرفته تا کشاورزی، محیط زیست و پایش منابع.
سالاریه با اشاره به تجربه کشورهای پیشرو در صنعت فضایی گفت: کشورهای صاحب فناوری فضایی، منظومههای سنجشی چند دهتایی و حتی چند صدتایی دارند که امکان تصویربرداری از هر نقطه زمین را در بازه چندساعته فراهم میکند. این موضوع بهویژه در حوادث غیرمترقبه مانند سیل، آتشسوزی و زلزله اهمیت حیاتی دارد؛ چراکه زمان در این شرایط، عامل تعیینکننده است.
وی خاطرنشان کرد: هیچ محصولی از نظر گستره پوشش و سرعت دسترسی، قابل مقایسه با محصولات فضایی نیست. یک ماهواره در مدار پایین میتواند شمال تا جنوب ایران را در چند دقیقه طی کند و با افزایش تعداد ماهوارهها، امکان پوشش کامل کشور در هر شبانهروز یا حتی در بازههای کوتاهتر ساعتی فراهم میشود.
رئیس سازمان فضایی ایران همچنین گفت: بر همین اساس، پرتابهای چندتایی ماهواره بهصورت جدی در دستور کار قرار دارد؛ گام نخست برای تثبیت فناوری از طریق افزایش تعداد پرتاب و ماهوارههای در مدار، و گام دوم برای کاهش زمان دسترسی به دادهها و حرکت بهسوی منظومههای عملیاتی پیشرفتهتر که پایه ماهوارههای آینده کشور در حوزه سنجش از دور خواهند بود.
منبع:خبرگزاری مهر